اگر تصمیم گرفته اید که در منزل خود یک اکواریوم اب شور داشته باشید و از زیبایی و رنگ آمیزی درخشان ابزیان اب شور لذت ببرید و نمیدانید از کجا و چگونه باید برای برپایی اکواریوم اب شور خانگی خود شروع کنید با ما همراه باشید.
یکی از چالش برانگیزترین نوع اکواریوم ها برای راه اندازی و نگهداری، اکواریوم های اب شور و خصوصا نوع مرجانی آن می باشد. در این مطلب سعی میکنیم هر انچه برای برپایی یک اکواریوم اب شور موفق نیاز است را پوشش دهیم، همچنین سعی میکنیم تا جای ممکن مسائل را ساده و قابل فهم مطرح نماییم تا اگر برای اولین بار هم قصد راه اندازی اکواریوم را داشته باشید بتوانید با مطالعه این مطلب به هدف خود برسید. لازم به ذکر است برخی از مطالب عنوان شده در ادامه ممکن است برای علاقه مندانی که قبلا از اکواریوم های اب شیرین نگهداری کرده باشند تکراری باشد با این حال خواندن مجدد انها و یاداوری برخی نکات مطرح شده نیز خالی از لطف نخواهد بود.
گام اول: انتخاب اکواریوم و استقرار ان
لازم است تصمیم بگیرید که چه نوع اکواریوم اب شوری را در نظر دارید؟ یک اکواریوم اب شور فقط ماهی یا اکواریوم اب شور مرجانی؟ اکواریوم های اب شور خانگی عموما به دو دسته کلی فقط ماهی و ریف تقسیم بندی میشوند. اگرچه دسته های دیگری نیز وجود دارند و توصیه میکنیم برای اطلاع بیشتر در خصوص انواع اکواریوم های اب شور و بایدها و نبایدهای ان مطلب مقدمه ای بر راه اندازی و نگهداری اکواریوم اب شور را مطالعه نمایید.
عموما اکثر افراد اکواریوم های اب شور را با مرجان ها و شقایق ها تصور میکنند، بنابراین اگر شما نیز چنین تصوری دارید بهتر است یک اکواریوم بزرگ با حجم حداقل ۲۵۰ الی ۳۰۰ لیتر را تهیه کنید، در صورتی که فضای کافی ندارید و قصد راه اندازی اکواریوم کوچک اب شور را دارید نیز جای نگرانی وجود ندارد و فقط محدودیت ایجاد شده در خصوص نگهداری انواع ریف ها و ماهیان بزرگتر را خواهید داشت و اصول اولیه راه اندازی اکواریوم تفاوت چندانی نخواهد داشت. به هر حال هر با تصمیم گیری در خصوص نوع مخزن و سایز ان باید اکواریوم را در مکان مورد نظر مستقر کنید. توصیه میکنیم مطلب ساخت اکواریوم و سامپ اب شور را بخوانید تا با جزئیات بیشتر آن اشنا شوید. اگر فرصت خواندن مطلب یاد شده را ندارید به نکات زیر توجه نمایید
- بزرگترین سایز اکواریومی که بودجه و فضای شما اجازه می دهد را تهیه کنید
- عرض اکواریوم کمتر از ۴۰ سانتیمتر و ارتفاع بیشتر از ۶۰ سانتیمتر نباشد
- یک پایه محکم و کابینت دار سفارش دهید تا مخزن سامپ(سیستم فیلتراسیون) و تجهیزات، داخل ان جا بگیرد و اکواریوم اصلی را روی ان قرار دهید.
- در زیر اکواریوم اصلی حتما از فوم یا یونولیت با قطر ۱ الی دو سانتیمتر استفاده کنید.
- محل اکواریوم در وزش باد سرد و نور خورشید قرار نداشته باشد.
گام دوم: خرید تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی اکواریوم اب شور
برخی از وسایل حیاتی و مهم مورد نیاز برای راه اندازی اکواریوم اب شور در زیر لیست شده اند. شما میتوانید برای اطلاع بیشتر در خصوص هر یک از وسایل مطلب تجهیزات مورد نیاز اکواریوم اب شور را نیز بخوانید.
- فیلتر ول و مدیای بیولوژیک نسبت به حجم اب اکواریوم و سامپ
- ماسه ساحلی به اندازه کافی برای بستر اکواریوم (ماشین حساب اکواریوم برای محاسبه)
- بخاری با توان مناسب (محاسبه به صورت هر یک وات به ازای هر لیتر از اب مخزن و سامپ – اکواریوم و سامپ با حجم ۲۰۰ لیتر نیازمند بخاری ۲۰۰ وات است)
- دماسنج جهت مشاهده دمای اب
- واترپمپ جهت انتقال اب از سامپ به اکواریوم اصلی
- لوله، شلنگ و فیتینگ برای اتصالات اکواریوم و سامپ به یکدیگر
- نمک مخصوص اب شور (راهنمای خرید نمک و مقدار مورد نیاز)
- شوری سنج(هیدرومتر)
- فیلتر پروتئین اسکیمر
- موج ساز (راهنمای انتخاب موج ساز)
- کاندیشنر و باکتری ساز
- سیستم روشنایی (راهنمای انتخاب سیستم روشنایی اب شور)
- کیت های تست امونیاک، نیتریت، نیترات و …..
گام سوم: نصب اکواریوم و تجهیزات
الف: شستشو و ضدعفونی اکواریوم و تجهیزات: جهت نصب و راه اندازی اکواریوم لازم است اکواریوم اصلی و مخزن سامپ را شستشو و ضدعفونی نمایید. برای اینکار میتوانید از اب نمک غلیظ استفاده کنید و شیشه ها را با اسفنج به اب و نمک اغشته نموده و پس از ۲۴ ساعت بخوبی ابکشی نمایید.
لازم است ماسه تهیه شده را نیز بخوبی شستشو دهید. برای این منظور می توانید ماسه را با آب جوش چندین بار شستشو دهید تا املاح و احتمالا هرگونه میکروب و باکتری‌های مضر همراه آنها از بین برود.
اگر تجهیزات و دکوراسیونی را بدون بسته بندی استاندارد خریداری میکنید لازم است انها را نیز با اب و نمک غلیظ ضدعفونی نمایید
ب: نصب اکواریوم و سامپ و اتصالات آن: اکواریوم اصلی را روی پایه قرار دهید. حتما توجه نمایید در زیر اکواریوم اصلی فوم یا یونولیت بگذارید تا از شکسته شدن شیشه کف جلوگیری به عمل آید.
سیستم سامپ را در کابینت پایه اکواریوم قرار دهید به نحوی که دسترسی به ان به ساده ترین شکل ممکن میسر باشد. در صورتی که از سامپ زیرکابینتی استفاده نمیکنید نسبت به نوع سامپ آن را در جای مناسب قرار دهید.
اتصالات مورد نیاز برای سریز اکواریوم به سامپ و واترپمپ به اکواریوم را با استفاده از لوله و فیتینگ های مورد نیاز برقرار کنید و محل های اتصالات را بخوبی ابندی کنید.
ج: نصب تجهیزات سامپ و اکواریوم: داخل آکواریوم و سامپ تجهیزات زیادی قرار میگرد که لازم است این تجهیزات را در مکان های مناسب نصب نمایید.
تجهیزات سامپ که بخشی از عملکرد کلی سیستم فیلتراسیون شما و ثبات شرایط فیزیکی و شیمیایی اب را به عهده خواهند داشت را در سامپ نصب نمایید. از جمله مهمترین این وسایل به شرح زیر است
- فیلتر ول، اسفنج و پدها: عملکرد مکانیکی سیستم سامپ را به عهده خواهند داشت و اب با گذر از روی انها از نظر فضولات و جرم تصفیه می شود. این پدها را باید در خانه اول سامپ قرار دهید.
- مدیای بیولوژیک: مدیای موردنظر که می تواند شامل سرامیک، خرده مرجان، بیوبال و … باشد را پس از شستشوی دقیق داخل کیسه های توری پلاستیکی قرار داده و به داخل سامپ انتقال دهید(عموما از خانه دوم تا خانه چهارم به تناسب کیفیت مدیا). بخش اورفلو اکواریوم اصلی نیز اگر دارای مخزن است را با بیوبال پر کنید و بر روی بیوبال ها مقداری پد قرار دهید تا از وارد شدن غذا و سایر اجسام معلق در آب به داخل اورفلو جلوگیری شود.
- نصب اسکیمر: اسکیمر را در خانه دوم یا سوم سامپ نسبت به طراحی سامپ میتوانید قرار دهید و اتصالات واترپمپ ان را برقرار کنید. خروجی اب اسکیمر به خانه بعدی سامپ که شامل مدیای بیولوژیک باکیفیت بالا است ریخته میشود.
- مواد جذبی: در صورتی که از مواد جذبی مانند فسفات گیر، نیترات گیر و …. نیز استفاده میکنید می توانید انها را در خانه های انتهایی سامپ و قبل از واترپمپ قرار دهید.
- سایر تجهیزات سامپ: سایر تجهیزات اکواریوم مانند بخاری را می توانید در سامپ قرار دهید. همچنین اگر سامپ شما دارای بخش رفیوجیوم است فعلا این خانه خالی خواهد ماند
- واترپمپ: واترپمپ جهت انتقال اب از سامپ به اکواریوم را در خانه اخر قرار دهید.
پس از تکمیل نمودن تجهیزات مورد نیاز سامپ، در اکواریوم اصلی نیاز است بستر و تجهیزات مورد نیاز را نصب نمایید که در ادامه مهمترین کارها لیست شده اند
- بسترسازی: ماسه یا بسترهای تجاری تهیه شده را در کف اکواریوم بریزید. سعی کنید حداقل ۵ سانتیمتر ماسه در کف اکواریوم بریزید و از انباشتن بسیار زیاد ماسه روی هم نیز خوداری نمایید. اگر از بسترهای تجاری با خاصیت بیولوژیکال استفاده می کنید عمق بیش از حد باعث بی هوازی شدن بستر خواهد شد. ارتفاع یا عمق مناسب بستر چیزی مابین ۵ الی ۸ سانتیمتر است.
- دکوربندی: بهترین دکور برای اکواریوم های اب شور ترکیبی از سنگ های پایه مرده(base rock) و سنگ های زنده (live rock) است. با این حال دکورهای فوم و مصنوعی نیز امروزه در اکواریوم های اب شور کاربرد فراوانی دارند. دقت داشته باشید اگر قرار است از سنگ های زنده استفاده نمایید فعلا باید برای انها با استفاده از سنگ های پایه زیرسازی نمایید تا پس از ابگیری و راه اندازی اکواریوم سنگ های زنده را بر روی سنگ های پایه قرار دهید.
- نصب سیستم نوری اب شور: سیستم نوری انتخابی اب شور را باید در بالای اکواریوم و در مکان مناسب نصب نمایید.
- نصب دماسنج/موج ساز و ….: دماسنج و موج سازها را در جای مورد نظر در اکواریوم اصلی نصب نمایید، اگرچه انها را می توانید در اینده جابجا کنید.
گام چهارم: آبگیری و راه اندازی آکواریوم
الف: ساخت اب دریایی با نمک مخصوص: برای ابگیری اکواریوم اب شور لازم است ابتدا اب شور دریایی را اماده نمایید. نمک مخصوص تهیه شده را باتوجه به راهنمای ان در یک ظرف مجزا(بشکه پلاستیکی) با آب مخلوط کنید. معمولا به ازای هر ۱ کیلوگرم نمک مخصوص ۳۰ لیتر آب در نظر گرفته می شود، با این حال لازم است طبق راهنمای نمک تهیه شده نسبت به ترکیب اب با نمک اقدام نمایید.
راه ساده تر برای ترکیب اب با نمک و به دست اوردن اب شور به این شکل است که ابتدا اکواریوم را با اب شیرین پر نمایید و پس از اطمینان از عدم نشتی و کارکرد تجهیزات، نمک را به آرامی در مقابل موج ساز به داخل آکواریوم بریزید تا کم کم حل شود.
توجه: از ریختن مقدار زیاد نمک بصورت یکجا در آکواریوم بپرهیزید و سعی کنید در صورت امکان نمک را در ظروف مجزا ترکیب کرده و سپس به اکواریوم انتقال دهید.
توجه: بهتر است حتما به جای آب شهری از آب تصفیه شده با فیلترهای RO استفاده کنید. اکثر دستگاه های تصفیه اب خانگی به روش اسمز معکوس می توانند مفید واقع شوند. استفاده از کاندیشنرها یا بهینه سازهای اب تجاری نیز می توانند جایگزینی به جای اب رد شده از فیلتر RO باشند و فلزات سنگین، کلرامین و کلر را از اب حذف نمایید.
توجه: با ترکیب شدن اب با نمک به احتمال فراوان اب کمی کدر و غبارآلود خواهد شد که جای نگرانی وجود نداشته و پس از گذشت ساعاتی و با کارکردن سیستم فیلتراسیون و تجهیزات اب شفاف خواهد شد.
ب: تست شوری اب: هرچقدر هم میزان دقیقی از اب را با نمک ترکیب کرده باشید لازم است با استفاده از یک شوری سنج میزان شوری اب یا وزن مخصوص آب را بسنجید. برای نگهداری از اکثر ماهی ها و مرجان های اب شور غلظت ۱.۰۲۰ الی ۱.۰۲۵ در دمای ۲۵ درجه مناسب می‌باشد. در دمای بالاتر ممکن است اب دارای وزن مخصوص کمتری باشد و بالعکس در دمای کمتر. با این حال شوری اب را باید با توجه به دما و نوع ساکنین مخزن تنظیم نمایید.
ج: چرخه نیتروژن: مهمترین بخش در راه اندازی اکواریوم سوای شیرین یا شور بودن ان گذشتن سیکل اولیه است. لازم است باکتری های مسئول چرخه ی نیتروژن رشد و تکثیر یابند تا شرایط شیمی اب به ثبات برسد. راه سنتی افزودن امونیاک به اب است تا پس از ۱۴ الی ۳۰ روز سیکل نیتروژن کامل شود. اما امروزه با استفاده از باکتری سازهای تجاری این پروسه می تواند به ۲۴ الی ۴۸ ساعت کاهش یابد. بنابراین می توانید از محصولات تجاری باکتری ساز استفاده نمایید تا چرخه نیتروژن را به سریعترین شکل ممکن بگذرانید.
د: تست سایر پارامترهای اولیه: دمای اب را کنترل نمایید. با استفاده از یک بخاری اتومات و دماسنج از ثبات دما اطمینان حاصل نمایید. پس از گذشت چرخه نیتروژن باید امونیاک و نیتریت در تست گیری با کیت های تست در محدوده مجاز (0ppm) قرار داشته باشند. برای حصول اطمینان از ثبات شرایط شیمی اب می توانید مقداری غذای ماهی به اب اکواریوم اضافه نمایید و پس از گذشت ۲۴ ساعت از اب مجددا تست بگیرید. غذای اضافه شده در یک اکواریوم باثبات به سرعت تجزیه شده و سطح امونیاک و نیتریت بدون تغیر باقی خواهد ماند. اگرچه ممکن است سطح نیترات تغییر کند و رو به افزایش باشد.
گام پنجم: نهایی کردن راه اندازی و انتقال آبزیان به مخزن
در انتقال انواع ابزیان و ایجاد نوعی از اکوسیستم اب شور عجله نکنید و به نکاتی که در ادامه یاداور می شویم توجه نمایید.
با گذشتن چرخه نیتروژن، اکواریوم اماده ماهی دار کردن خواهد بود، با این حال برای انواع کاربری های اکواریوم اب شور این پروسه می تواند متفاوت باشد و سایر پارامترهای مهم در ابتدا باید اندازه گیری گردد.
الف: در اکواریوم های شور فقط ماهی بدون سنگ زنده(FO): اگر اکواریوم شما با دکورهای مصنوعی و سنگ مرده تکمیل شده باشد و تست امونیاک و نیتریت را پشت سر گذاشته باشید میتوانید ماهیان مورد نظر خود را رفته رفته به اکواریوم اضافه نمایید، بسیاری از ماهیان سطح نیتراتی در محدوده ۲۰ الی ۳۰ میلی گرم بر لیتر را تحمل می کنند و در صورت افزایش نیترات لازم است از روش هایی برای کاهش سطح نیترات استفاده نمایید تا همیشه در وضعیت مجاز قرار داشته باشد. بنابراین تاکید میکنیم در صورت ثبات در سطح نیتریت و امونیاک حتما به نیترات نیز توجه داشته باشید و به صورت دوره ای تست نیترات بگیرید و روش کنترل آن را در دستور کار قرار دهید. از دیگر تست های مهم برای انتقال ماهی تست ph و kh خواهد بود که لازم است قبل از افزودن ماهی انها را کنترل نمایید.
ب: در اکواریوم فقط ماهی با سنگ زنده(FOWLR): در صورتی که قصد دارید از سنگ زنده به عنوان دکور و کمک به سیستم فیلتراسیون و همچنین بستری برای افزودن مرجان ها در اینده استفاده نمایید لازم است مراحل زیر را ابتدا طی کنید و سپس اقدام به انتقال ماهی نمایید.
- یک کیلوگرم سنگ زنده به ازای هر ۱۰ لیتر آب به اکوایوم انتقال دهید.
- سنگ های مورد استفاده حتما تصفیه شده باشند.
- سنگ های زنده تصفیه شده را می توانید پس از گذشت چرخه ابتدایی یا در طول زمان چرخه به اکواریوم اضافه نمایید.
- نیاز است سطح امونیاک و نیتریت را پس از گذشت ۲۴ الی ۴۸ ساعت از افزودن سنگ ها تست بگیرید، با افزودن سنگ های زنده به اکواریوم در صورتی که سنگ ها وضعیت مناسبی نداشته باشند یا بخوبی تصفیه نشده باشند به احتمال زیاد سطح امونیاک و نیتریت مجددا افزایش می یابد که امری طبیعی بوده و پس از چند روز مجددا به سطح مجار باز میگردند.
- پس از ثبات سطح امونیاک و نیتریت و ماندن در حد مجاز به سراغ تست نیترات بروید. در صورتی که سطح نیترات بیش از ۴۰ میلی گرم در لیتر بود لازم است مقداری از اب را تعویض نمایید یا با روش هایی نسبت به کاهش سطح نیترات بپردازید.
- پس از رسیدن ثبات در سطح امونیاک و نیتریت (0ppm) و سطح مجاز نیترات (کمتر از ۲۵ الی ۳۰ میلی گرم بر لیتر)، تست kh و ph را انجام دهید و در صورتی که از سطح مجازی برخوردار بود(ph:7.8 – 8.5 , Kh: 8-12) میتوانید ماهیان مورد نظر خود را رفته رفته به اکواریوم اضافه نمایید.
توجه: در صورتی که سطح نیترات از محدوده مجاز خارج شود برای بسیاری از ابزیان و بی مهرگان اب شور خطر افرین خواهد بود. در اکواریوم های اب شور سطح نیترات باید با استفاده از روش های رایج کنترل شود. (تعویض آب، روش کشت جلبک ATS، رفیوجیوم یا نصب دستگاه دنیتراتور و یا ترکیب چند روش برای کنترل سطح نیترات)
ج: در اکواریوم های مرجانی (Reef Aquarium): به چالش برانگیزترین بخش کار رسیده اید و اگر تمایل دارید به اکواریوم خود بی مهرگان و مرجان های اب شور اضافه نمایید و در نهایت اکواریوم خود را به ریف تبدیل کنید باید به برخی نکات دیگر توجه داشته باشید که در ادامه بیان می شود
- ریف ها به ابی با کیفیت بسیار بالا نیازمندند و حتی لازم است از نمک های مخصوص ریف برای ساختن اب دریایی اکواریوم استفاده نمایید
- در خرید و اضافه نمودن مرجان یا شقایق به آکواریوم عجله نکنید. بهتر است این کار را حداقل ۳ الی ۴ ماه پس از راه اندازی آکواریوم انجام دهید.
- میزان سنگ زنده برای اکواریوم های ریف بیشتر از اکواریوم های FOWLR توصیه میگردد و لازم است به ازای هر ۴ الی ۸ لیتر اب یک کیلوگرم سنگ زنده در اکواریوم داشته باشید.
- علاوه بر تست های یاد شده در قبل مانند نیتریت، امونیاک، نیترات، سختی و پی اچ باید پارامترهای دیگر آب شامل کلسیم، منیزیوم، فسفات، سیلیکات، آهن و ید را با استفاده از کیت های تست مورد ازمون قرار داده و سطح آنها را تنظیم نمایید. برای این منظور از تجهیزات دیگری مانند راکتور کلسیوم و محصولات تجاری می توان استفاده نمود
- به هیچ عنوان نباید تعداد زیادی از مرجان و شقایق ها را همزمان به اکواریوم اضافه نمایید
- تنظیم صحیح موج ساز در نگهداری ریف ها بسیار با اهمیت بوده و باید شاخک های ریف ها حرکت رفت و برگشتی داشته باشند.
- سیستم روشنایی تخصصی برای ریف ها بسیار حیاتی بوده و حتما باید از سیستم نوری اختصاصی ریف بهره بگیرید.
- انتخاب صحیح ابزیان در کنار ریف ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و بسیاری از ابزیان اب شور با ریف ها سازگاری مناسبی ندارند
نکات مورد توجه در خرید و انتقال آبزیان به مخزن اب شور:
- ماهیان را به ترتیب اولیت خلق و خو و سایز انتخاب و خرید نمایید. اولویت اول با ماهیان آرامتر و کوچکتر می باشد.
- از خرید تعداد زیاد ماهی بصورت همزمان خودداری کنید
- ماهیان هم خانواده به ویژه دلقک ماهیان را بصورت همزمان به آکواریوم آب شور اضافه نمایید.
- ماهیان را با توجه به نیاز زیستی مانند تغذیه و شرایط نگهداری و رفتار و خلق و خوی یکسان انتخاب نمایید
- مرجان ها را با توجه به نیاز زیستی و سازگاری با ماهیان مخزن انتخاب نمایید
- ماهی ها و بخصوص مرجان ها را به خوبی و با حوصله آب به آب نمایید تا در هنگام انتقال به اکواریوم دچار شوک نگردند.
- در زمان افزودن ماهی و مرجان ها به آکواریوم، بهتر است لامپ‌های آکواریوم را تا روز بعد از انتقال خاموش کنید.
کپی برداری از این مطلب با درج نام و لینک فالو به Onlypet.ir به عنوان منبع مجاز می‌باشد