معرفی ۱۵ نژاد برتر مرغ و خروس زینتی برای پرورش حرفه ای و آماتور

در سال های گذشته با ورود نژاد های غیر بومی و بعضا اصلاح نژاد شده مرغ و خروس از سایر کشور ها به ایران پرورش نژاد هایی که بومی ایران نیستند رواج پیدا کرده. بعضی از این نژاد ها به دلیل ظاهر زیبا و خاص تر و البته نداشتن صرفه اقتصادی برای پرورش تخم و گوشت تبدیل به نژادی زینتی شده و جای مرغ بومی را در میان بسیاری از پرورش دهندگان آماتور و خانگی گرفته چرا که پرورش این پرندگان علاوه بر بخشیدن جلوه بهتری به محیط زندگی و باغات کوچک میتوانند منبع درآمد خوبی برای صاحبانشان شوند.

پرورش این پرندگان حتی در تعداد کم به دلیل قیمت بالا تر جوجه و تخم نطفه دار آنها نسبت به مرغ محلی میتواند سود آوری خوبی برای پرورش دهنده داشته باشد. ما در این مطلب به معرفی کوتاه و اجمالی پرطرفدارترین و محبوب ترین نژاد های مرغ و خروس زینتی در ایران میپردازیم.

توجه: شماره گذاری ها صرفا جهت ترتیب بخشی بوده و برای رتبه بندی و نشان دادن برتری نسبت به سایر نژاد های معرفی شده نیست.

۱. ویاندوت

شاید درنگاه اول تفاوت چندانی با مرغ های محلی در آنها احساس نکنید اما کمی که نگاه کنید مجذوب رنگ های زیبا و متفاوتشان خواهید شد. این نژاد ویاندوت یا ویَندوت نام دارد . بومی قاره آمریکا است. ویاندوت ها با این که در ایران به عنوان نژادی زینتی پرورش داده میشوند و حتی قیمت آنها از بسیاری از مرغ و خروس های زینتی و محبوب دربین  پرورش دهندگان ایرانی بیشتر است اما در برخی کشور ها به عنوان یک مرغ بومی زیبا و بدون اهداف زینتی شناخته میشود.

این نژاد تخم گذاری بالایی دارد و درصورت نگهداری خوب و تغذیه مناسب سالانه تا ۲۵۰ تخم و حتی بیشتر هم تولید میکند اما به دلیل قیمت بالای تخم نطفه دار ویندوت ها در ایران پرورش آنها برای تولید تخم مرغ خوراکی منطقی نیست.

۲. سبرایت یا مینیاتوری

شاید در نگاه اول با کبوتری مواجه شوید که سرش با مرغ جابجا شده اما چیزی که میبینید مرغ مینیاتوری یا سبرایت است! نژاد سبرایت یکی از کوچک ترین نژاد های مرغ و خروس است که به عنوان پرنده زینتی نگهداری میشود و به واسطه اندازه کوچک به فضای پرورش کمتری نسبت به اکثر نژاد های زینتی رایج نیاز دارند.

سبرایت ها فقط در دو رنگ قهوه ای تیره مایل به طلایی و همچنین سفید که هردو در پر ها حاشیه سیاه دارند یافت میشوند. یکی از ویژگی های برجسته نژاد سبرایت رشد سریع پر ها در جوجه ها است که سریعا باعث متمایز شدن آنها از دیگر جوجه ها میشود.

رشد زیاد پر ها در کنار اندازه کوچک و وزن سبک این پرنده باعث میشود که آنها توانایی بیشتری نسبت به سایر مرغ و خروس ها داشته باشند پس برای داشتن آنها نیاز به فضایی سرپوشیده یا دارای دیواره بلند نیاز داری.  این نژاد هر ساله کمتر از صد تخم میگذارد که حتی از اکثر مرغ و خروس های زینتی محبوب کمتر است اما با این وجود گزینه مناسبی برای کسانی است که قصد پرورش و جوجه کشی مرغ های زینتی در فضایی کم و محدود را دارند.

۳. ارپینگتون

همانطور که از اسمش پیداست ارپینگتون یک نژاد بومی انگستان است.  اورپینگتون ها چاق ترین نژاد مرغ و خروس هستند که علاوه بر بدن بزگشان پرهای بسیار زیاد و پر حجمی دارند به همین دلیل به راحتی با آب و هوا های سرد کنار می‌آیند. این نژاد در ابتدا برای گوشت و تخم مرغ پرورش داده میشد اما چیزی نگذشت که طرفداران خاص خود را پیدا کرد و تبدیل به یک مرغ زینتی و نمایشی شد.

رنگ های بوف (قهوه ای و حنایی مایل به زرد) و بلک ( سیاه) اصیل ترین و البته پرطرفدار ترین رنگ های ارپینگتون به شمار میروند اما رنگ های قهوه ای شکلاتی،‌ سفید و بسیاری از رنگ های دیگر هم در بازار وجود دارند. نژاد ارپینگتون بسیار پرخور است و درصورت عدم توجه به تغذیه میتواند دچار مشکلات مربوط به چاقی و وزن بیش از حد شوند. خلق و خوی آنها بسیار آرام است و نسبت به انسان ها یا سایر پرندگان رفتار تهاجمی ندارند.

۴. برهما

شاید ابهت و صلابتی که یک خروس برهمای بالغ دارد فقط در پرندگان شکاری قابل مشاهده باشد. قطعا اگر قرار بود سلطان جنگل از بین پرندگان انتخاب شود برهما ها یک گزینه جدی بودند.

این نژاد که بدنی قلبی شکل دارد و یکی از بزرگ ترین نژاد های مرغ و خروس است. برهما یک نژاد بسیار محبوب و پرطرفدار از بین نژاد های مرغ زینتی در ایران است. برهما ها میتوانند بیشتر از ۶ کیلوگرم در خروس ها و حدود ۱ کیلوگرم کمتر در مرغ ها وزن بگیرند البته نمونه های معروف به بانتام وزن کمتری دارند و کوچک تر هستند.

خروس های برهما را براحتی میتوان از بقه نژاد ها تشخیص داد. آنها تاج گوشتی و کوتاهی دارند برخلاف بیشتر نژاد ها تاج آنها بلند و اصطلاحا اره ای نیست. این مرغ و خروس ها برخلاف جثه بزرگشان بسیار آرام و کم سروصدا هستند و به راحتی با انسان ها ارتباط برقرار میکنند.

نکته جالب درمورد این نژاد محبوب فصل تخم گذاری آنهاست! برهما ها نژادی سرما دوست و بیزار از گرما هستند و به دلیل حجم زیاد پرها و بدن سنگین و بزرگشان در تابستان خیلی زود گرما زده میشوند پس باید اقدامات لازم در تابستان برای دفع گرما مانند افزایش ظروف آب و ایجاد سایه در فضا های باز را برای این پرنده انجام داد.

برخلاف اکثر مرغ ها که در بهار و تابستان بیشتر تخم میگذارند و زمستان ها تخم گذاری کم تری دارند مرغ های برهما تازه با شروع فصول سرد سال کار خود را شروع میکنند. بیشتر تخمگذاری این نژاد در فصل پاییز و زمستان است و با شروع بهار و گرم شدن هوا کاهش مییابد.

برهما ها تنوع رنگی بسیاری دارند و از رنگ های سفید تا قهوه ای و زرد ( اصطلاحا بوف) یافت میشوند. این نژاد زیبا و جذاب قطعا میتواند گزینه مناسبی برای افرادی باشد که قصد پرورش یکی از نژاد های زینتی مرغ و خروس در فضای زیاد و وسیع را دارند.

۵. گردن لخت

نژاد گردن لخت جزو نژاد هایی است که در ایران هم به صورت محلی پرورش داده شده و وفور یافت میشود. در حال حاضر مبدا این نژاد مشخص نیست اما امروزه علاوه بر بخش هایی از آسیا در اروپا هم پرورش دهندگان بسیاری دارد. این نژاد احتمالا نژاد چندان زیبایی ینست اما ظاهر عجیب و جالبش طرفداران زیادی برای خود دارد.

گردن لخت ها اولین بار در آلمان اصلاح نژاد شدند و در حال حاضر به دلیل تخم گذاری کمشان بیشتر برای سرگرمی توسط افراد پرورش داده میشوند. مرغ و خروس گردن لخت نسبت به شرایط نگهداری چندان حساس نبوده و دربرابر بیماری ها نیز بسیار مقاوم اند.

در ایران این گونه را بیشتر میتوانید در مناطق شمالی و اطراف دریای خزر پیدا کنید چرا که با وجود سخت گیر نبودن، این نژاد آب و هوای گرم و مرطوب را ترجیح میدهد. آنها بسیار به خوردن گیاهان و علف های تازه علاقه‌مندند و از این رو برای نگهداری در باغات جهت خوردن علف های هرز مناسب اند!

۶. سلطان

مرغ و خروس سلطان بومی ترکیه می‌باشد و نژادی محبوب برای دربار امپراطوری عثمانی بود. این نژاد اولین بار حدود ۱۵۰ سال پیش از ترکیه به انگلستان برده شد و پس از آن به سایر نقاط جهان راه پیدا کرد و تبدیل به نژادی با ارزش و محبوب شد.

پر‌های بلند و پرپشت روی سر درکنار چهره ای منحصر به فرد و پا های دارای پر جذابیت خاصی در این نژاد ایجاد کرده. نمونه های استاندارد و طبیعی نژاد سلطان تا ۳ کیلوگرم وزن میگیرند اما وزن گونه های اصلاح نژاد شده که به سلطان بانتام معروف هستند به ۱ کیلوگرم نمیرسد.

این نژاد به دلیل داشتن پر و کاکل نیاز به داشتن ظرف آب و غذایی بزرگ تر هستند تا پرهای سر آنها مانع غذا خوردنشان نشود. پا های مرغ و خروس های سلطان به دلیل داشتن پر به راحتی کثیف میشود پس بهتر است آنها را مانند هر نژاد پا پری دیگر روی اسلت پرورش دهید و از بردن آنها به مکان های پوشیده از گِل و لای و فضولات خود داری کنید تا پرنده شما دچار عفونت های مربوط به پا نشود.

نژاد سلطان مناسب نگهداری در مناطق گرمسیر نیست پس بهتر است آنها را در شهر های کوهستانی و با آب و هوای خنک پرورش داد.

۷. آیام سمانی

از گوشت تا پوست و استخوان سیاهی مطلق است اما این سیاهی برخلاف دیگران میدرخشد! نژاد آیام سمانی یکی از با ارزش ترین مرغ و خروس ها در جهان است.

تمام بخش های بدن آنها به جز خونشان سیاه رنگ است. ژن فیبروملانیست باعث ایجاد رنگدانه سیاه یا ملانین در پوست و بافت های بدن بدن این مرغ و خروس ها می‌شود. گوشت سیاه رنگ این نژاد سرشار از آنتی اکسیدان است و به همین دلیل قیمت بالایی نیز دارد. پس اگر علاقه ای به لذت بردن از زیبایی این نژاد ندارید با پرورش و فروش گوشت آنها میتوانید به سود هنگفتی دست پیدا کنید.

آیام سمانی نژادی نسبتا پرخاشگر است. آنها سالانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تخم میگذارند. این مرغ و خروس ها بومی اندونزی هستند پس باید در آب و هوایی معتدل نگهداری شوند. رنگ بدن آنها موجب آسیب پذیری بیشتر در برابر گرما و تابش مستقیم خورشید میشود بنابراین پرورش آنها در مناطق گرمسیر باید در سالن های مجهز انجام شود.

۸. یوکوهاما

احتمالا از نام این نژاد متوجه میشوید که زیستگاه این نژاد ژاپن باشد اما جالب است بدانید که آنها حاصل تلفیق چندین نژاد ژاپنی توسط هوگو دو روی در آلمان هستند و به صورت طبیعی در ژاپن وجود ندارند. خروس های یوکوهاما دارای دمی بلند و صورتی سرخ رنگ هستند. پر های گرن بلند آنها نیز قابل توجه است. این ویژگی ها در مرغ ها هم به صورت ملایم‌تر دیده میشود!

خلق و خوی آنها بسیار آرام و صلح جویانه است. یوکوهاما نژادی مقاوم نسبت به شرایط آب و هوایی و بیماری ها است و میتواند در آب و هوا های سرد و گرم به راحتی زندگی کند. نژاد یوکوهاما سالانه بین ۶۰  تا ۸۰  تخم میگذارد.

در مورد نگهداری مرغ و خروس بیشتر بخوانید.

۹. فونیکس

فونیکس جزو خوش‌پر ترین نژاد های زینتی است که از تلفیق چند نژاد ژاپنی پدید آمده. خروس ها دمی بلند دارند که تا یک متر نیز میرسند اما مرغ ها دارای دمی کوتاه اما پر پشت هستند. این دم بلند خیلی زود کثیف میشود پس برای جلوگیری از بیماری های عفونی باید بیشتر از هر چیزی به نظافت آنها رسیدگی کنید.

فونیکس نژادی آرام و اجتماعی است و در اکثر مناطق ایران که آب و هوایی معتدل دارد قابل پرورش است. فونیکس ها معمولا در ۶ ماهگی به بلوغ میرسند.

۱۰. لهستانی

احتمالا شما با یکی از جذاب ترین مرغ و خروس های زینتی مواجه هستید. لهستانی یا پولیش در ایران با نام کاکلی شناخته میشود. حدس زده میشود که این نژاد بومی اروپا باشد. آنها یکی از نژاد های کوچک مرغ و خروس به شمار میروند و بسیار آرام و غیر مهاجم هستند.

در حقیقت آنها کسی را نمیبینند که نسبت به آنها تهاجمی نشان دهند! کاکل آنها از سن کم شروع به رشد میکند به همین دلیل تشخیص جنسیت آنها در تا قبل از نیمچه شدن چندان آسان و دقیق نیست. تنها چیزی که بعد از بلوغ خروس ها را از مرغ ها متمایز میکند ریش آنهاست.

نژاد لهستانی تا ۱۵۰ تخم میگذارد و وزن آنها به ۲ تا ۳ کیلوگرم میرسد. این نژاد به دلیل اندازه کوچک و مقاوم بودن برای پرورش در باغ، حیاط و گوشه ای از باغچه منزل بسیار مناسب است.

۱۱. جاپنیز

یکی از قدیمی ترین مرغ و خروس های زینتی که در ایران هم بسیار محبوب است نژاد جاپنیز است. قدمت پرورش به عنوان یک مرغ زینتی به بیش از چهارصد سال میرسد. جاپنیز ها بسیار کوچک هستند به طوری که وزن آنها به یک کیلوگرم نیز نمیرسد!

آنها به راحتی با انسان خو میگیرند اما پرورش آنها آسان نیست. وجود یک ژن غالب در آنها باعث شده که یک چهارم جوجه ها حتی در بهترین شرایط نیز قادر به خروج از تخم نباشند. آنها میتوانند سالانه تا ۱۸۰ تخم بگذارند. جاپنیز ها معمولا پاهایی کوتاه و دمی بلند دارند. نژاد جاپنیز یکی از بهترین انتخاب ها برای پرورش در قفس و فضاهای بسته است.

۱۲. کوشین

یک نژاد گرد، خوش پر و بی آزار! چیزی که شما با آن مواجه هستید یکی از زیبا ترین و محبوب ترین نژاد های زینتی یعنی کوشین است که در دو گونه معمولی و بانتام پرورش داده میشود. آنها چه از لحاظ ظاهری و چه از لحاظ رفتاری  بسیار شبیه برهما ها هستند.

فصل تخم گذاری نژاد کوشین نیز مانند برهما ها در فصل زمستان و پاییز است. بدنی سر تا پا پوشیده از پر های حجیم باعث شده که آنها دربرابر سرما مقاوم باشند. این نژاد که البته مورد علاقه نگارنده نیز هست در رنگ های فراوانی مانند خاکستری ( لوندر) ، مشکی و قهوه ای و ترکیباتی از آنها یافت میشود.

در میان این رنگ ها کوشین بوف یکی از زیبا ترین و محبوب ترین رنگ ها است که متاسفانه کمتر به صورت اصیل پیدا میشود. رنگ بوف در مرغ و خروس ها رنگی قهوه ای بسیار روشن مایل به کرم است که گاهی با نقش های کمی تیره تر همراه است.

یک مرغ کوشین به تنهایی سالانه بیش از ۱۰۰ تخم میگذارد. کوشین ها با وجود خلق‌و‌خوی آرام بسیار بازیگوش و پرجنب‌و‌جوش هستند و رفتار آنها شما را بسیار شگفت زده میکند ( مخصوصا جوجه ها)!

۱۳. یوسل بلژیکی

نژاد بلژیکی یکی از بامزه ترین نژاد هایی است که میتوانید انتخاب کنید. پاهای پر دار درکنار ریش ترکیبی جذاب با رنگ های زیبای آن میسازد. آنها نیز مانند جاپنیز ها بسیار کوچک هستند و وزن آنها به یک کیلوگرم نمیرسد و  خروس ها نهایتا تا ۸۰۰ گرم وزن میگیرند.

نژاد بلژیکی حاصل ترکیب چندین نژاد زینتی دیگر از جمله کوشین هستند و این باعث شده بسیار مقاوم باشند. این نژاد اغلب به رنگ سفید یا قهوه ای با خال خال های بسیار روی بدن خود هستند.

چهره بامزه و رنگ های جذاب آنها در کنار اندازه کوچک و مقاوم بودن دربرابر بیماری ها باعث شده تا نژاد یوسل بلژیکی گزینه مناسبی برای علاقه مندان باشد اما باید بدانید که به نژاد یوسل نسبت به نژاد های دیگر زینتی مانند کوشین و برهما توسط پرورش دهندگان کمتر توجه شده و از این رو آنها از پتانسیل فروش بالایی نسبت به بقیه نژاد ها برای پرورش در ابعاد بزگ برخوردارند.

۱۴. سابیل پوت

رنگ و لعاب آنها بسیار شبیه مرغ و خروس یوسل بلژیکی است اما نام این نژاد این سابیل پوت است که یکی از نژاد های با ارزش زینتی به شمار میرود. آنها از یوسل بزگ تر و برخلاف آنها فاقد پر های ریش هستند. آنها بسیار نسبت به آب و هوای سرد حساس هستند.

سابیل پوت ها سالانه تا ۱۵۰ تخم میگذارند و تخم آنها به رنگ سفید است. آنها نژادی آرام و بی آزار و البته کم صدا هستند. برای نگهداری از آنها باید این نکته را مد نظر داشته باشید که اندازه کوچک آنها سبب آسیب پذیری دربرابر شکارچیانی مانند سمور، قاقم و حتی گربه های شهری شده پس برای پرورش باید مکانی با امنیت بالا برایشان فراهم کنید. البته اهمیت وجود فضای باز برای مرغ و خروس ها نباید فراموش شود.

۱۵. ابریشمی

در پایان میرسیم به یکی از محبوب ترین و معروف ترین نژاد های زینتی مرغ و خروس. ابریشمی یا سیلکی که امروزه بین پرنده بازان بسیار محبوب است یک نژاد آسیایی بوده و خاستگاه آن چین است.

ابریشمی در ابتدا بسیار شبیه مرغ و خروس های معمولی بوده اما به مرور زمان و با اصلاح نژاد توسط انسان تبدیل به چیزی شده که شما امروز میبینید. نکته جالب درباره ابریشمی ها نداشتن چیزی است که ما به آن پر میگوییم. در واقع پوشش بدن آنها شباهت چندانی به پر ندارد و بیشتر میتوان آن را پشم نامید!

به همین دلیل آنها توانایی پرواز چندانی ندارند. رنگ بدن و چشم های آنها تیره و سیاه است. ابریشمی در دو شکل گردن لخت و معمولی یافت میشوند و رنگ های بسیار متنوعی دارند. پرورش نژاد ابریشمی نسبت به بقیه نژاد های زینتی چندان ساده نیست و شرایط متفاوت تری میطلبد و چالش های بسیاری به همراه دارد در نتیجه مناسب افراد آماتور و کم تجربه نیست.

آنها چندان مقاوم نیستند و نگهداری غیر اصولی مشکلات بسیاری برای آنها به همراه می آورد پس قبل از شروع نگهداری حتما اطلاعات کافی درباره آنها کسب کنید.