فک خزری، تنها پستاندار دریای خزر
فک خزری، یکی از کوچک‌ترین گونه‌های فک جهان و تنها پستاندار دریای خزر در معرض خطر انقراض قرار دارد. فک خزری گونه‌ی زیبایی از فک‌هاست که شیر آن‌ها ۱۲٪ چربی دارد و با خوردن آبزیان بیمار در دریای خزر و ایجاد تعادل در جمعیت آن‌ها، در اکوسیستم دریای خزر نقش مؤثری دارد.
نام علمی: Pusa Caspica
نام‌های رایج: فک خزری، فک کاسپین، فک ایرانی
زیستگاه: دریای خزر، دریاچه‌ی بایکال
اندازه: ۱۵۰ سانتی‌متر
وزن: ۸۶ کیلوگرم
طول عمر: ۵۰ سال
وضعیت فک خزری
دریای خزر که با مناطق جنوبی روسیه هم‌مرز است مدت‌هاست که با آلودگی صنعتی، کاهش سطح آب و… گرفتار شده است. دریای خزر تنها زیستگاه فک خزری روی زمین است، گونه‌ای که تعداد آن به دلیل تخریب زیستگاه و شکار بی‌رویه بسیار کمتر شده و در وضعیت انقراض شدیدی قرار دارد.
بررسی‌های دانشمندان دانشگاه لیدز انگلستان نشان می‌دهد که جمعیت فک‌ها در ۱۰۰ سال گذشته، ۹۰٪ کاهش داشته و در فهرست قرمز طبقه‌بندی گونه‌های در معرض خطر انقراض اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارد.
دانشمندان تخمین زده‌اند که اگر اقدامات لازم برای احیای جمعیت این فک انجام نشود ممکن است تا دو دهه‌ی آینده به طور کامل منقرض شود. دکتر سایمون گودمن از دانشکده‌ی زیست‌شناسی دانشگاه لیدز می‌گوید: «هر ماده فک تنها یک توله در هر سال به دنیا می‌آورد بنابراین با این تعداد بسیار کم، مرگ هر ماده به منزله‌ی میخی بر تابوت این گونه است. ما امیدوارم تغییر این گونه به فهرست سرخ گونه‌های در حال انقراض، توجه‌ها برای حفاظت از این گونه‌ی ارزشمند را بیشتر کند.»
شکار زیاد برای تجارت، تخریب زیستگاه، آلودگی صنعتی و خفگی بر اثر گیر کردن بر تور ماهیگیران از عوامل مهم کاهش فاجعه‌آمیز جمعیت این گونه‌ی باشکوه است. نتایج بررسی‌های اخیر انجام شده نشان می‌دهد که از سال ۲۰۰۵ تعداد توله فک‌های متولد شده بیش از ۶۰٪ کاهش شدیدی پیدا کرده و تعداد آن‌ها به ۶۰۰۰ راس رسیده است.
قتل‌عام فک‌ها در روسیه
شکارچیان تجاری در داغستان روسیه در سال‌های اخیر بیش از ۸۰۰۰ توله فک خزری را کشته‌اند. یک تیم تحقیقاتی دولت‌های کشورهای مجاور را به اعمال ممنوعیت شکار این گونه‌ی زیبا برای جلوگیری از انقراض آن مجبور کرده است.
دکتر گودمن معتقد است که بدون انجام یک‌سری اقدامات حفاظتی، این گونه در معرض خطر جدی است و احتمال زیادی وجود دارد که شاهد انقراض آن در طول زندگی خود باشیم.
این گروه از آمار اخیر خود و تحقیقات در حال انجام برای گسترش دستورالعمل اجرایی حفاظتی بهره می‌جوید، طرح اولیه‌ی این دستورالعمل اجرایی اکنون کامل شده اما پیشنهادات اصلی باید از سوی کشورهای این منطقه به طور کامل ارائه شود.
ویژگی های فک خزری
فک خزری که روی یخ‌ها زادآوری می‌کند بومی دریای خزر است و از کوچک‌ترین گونه‌ی فک در دنیاست. طول بدن بالغ‌ترین گونه‌ی آن به ۱.۵ متر و به وزن ۸۶ کیلوگرم می‌رسد.
فک خزری در فصل زمستان در قسمت‌های یخ زده‌ی شمالی و کم‌عمق دریای خزر تولیدمثل می‌کند. بدن توله‌ها در زمان تولد با خزی سفید پوشیده می‌شود. فک‌ها از انواع گونه‌های ماهی‌ها تغذیه می‌کنند؛ امّا بسیاری از گونه‌های مورد علاقه‌ی آن‌ها به دلیل شکار بیش از حد رو به نابودی است.
دلایل شکار و کم شدن تعداد فک ها
این گونه به دلیل تهیه روغن از چربی زیر پوست‌شان به شدت شکار شدند و جمعیت آن‌ها بسیار کم شده است. در حال حاضر تعداد زیادی از آن‌ها هر ساله گرفتار تور ماهیگیران می‌شوند و بر اثر خفگی می‌میرند، برخی ماهیگیران تصور می‌کنند که این گونه‌ی فک، ماهیان آن‌ها را که منابع ارزشمندی است می‌خورند و به همین دلیل آن‌ها را می‌کشند.
گرم‌تر شدن زمین باعث ذوب شدن یخ‌های بخش شمالی دریای خزر و نابودی زیستگاه آن‌ها شده است، از عوامل دیگر کاهش شدید جمعیت آلودگی‌های محیطی و نوعی بیماری است که از سگ‌سانان به این گونه منتقل شده و تلفات جبران‌ناپذیری بر این گونه تحمیل کرد.
منبع:
