بیماری ایک یا سفیدک

هر از چند گاهی ممکن است ماهیان اب شیرین به این بیماری دچار شوند، در مرحله پیشرفته نقطه های سفید بسیاری همانند دانه های نمک  سراسر بدن ماهی را می پوشانند. در این حالت، ماهی خود را به اشیاء داخل اکواریوم می مالد و سعی دارد تا انگل را از پوستش جدا کند. مدتی بعد شدیداً تنبل شده و رفته رفته انگل ها با چشم غیرمسلح به صورت لکه های سفید تا یک میلی متر قطر بر روی پوست ماهی قابل رویتند.Ichthyphthirius ها زندگی دوره ای دارند. آنها برای تولید مثل ماهی ها را ترک می کنند و پس از تولید مثل، سوراخ بزرگی در پوست ایجاد میکند که برای عفونت ثانویه باکتریایی یا قارچی باز است. انگل به کف مخزن رفته و یک پوشش ژله ای مانند به نام کیست در اطراف خودش ترشح می کند و درون این کیست به نوزادان بسیاری تقسیم می شود. سپس کیست می ترکد و نوزادان بیرون می ریزند که در حال شنای آزاد میزبان جدیدی را جستجو می کنند. همانند Cryptocaryon، مرحله بین پوست و مرحله کیست هر دو نسبت به درمان مقاومند.

زمان لازم جهت رشد یاخته در زیر پوست به دو عامل اصلی درجه حرارت و قدرت دفاعی بدن ماهی بستگی دارد. هر چه ماهی قوی و سالمتر باشد رشد یاخته به مراتب کندتر خواهد بود. در هر صورت، یک یاخته در درون جداره ای که به دور خود می‌سازد می تواند طی ۸ تا ۲۴ ساعت بیش از ۱۰۰۰ یاخته به وجود آورد.

چرخه حیاط انگل ایک

معمولاً بدن ماهی های مبتلا به این بیماری پس از بهبود تا حدود زیادی در مقابل آن مقاوم می شود. در این حالت، گلبولهای سفید خون دور یاخته ها کیست‌هایی ساخته و آنها را محسوب می کنند. تنها زمانی که قدرت دفاعی بدن ماهی ها بنا به عللی از جمله شرایط غیربهداشتی محیط زیست، تغذیه نادرست، کمبود اکسیژن و ضعف ناشی از سایر بیماری ها تحلیل رود، یاخته های محبوس در کیست ها مجدداً فعال شده و خود ماهی یا حتی ماهی های تازه به آکواریوم وارده شده را مبتلا می سازند.

درمان :می توان در مراحل ابتدایی با استفاده از روش افزایش درجه حرارت آب تا بیش از ۳۰درجه سانتیگراد به مقابله با این بیماری پرداخت ولی در مراحل پیشرفته، وقتی که انگل در پوست ماهی و یا در مرحله کیست است قابل درمان نمی باشد. جهت از بین بردن Ichthyophthirius، پیش از شکل گیری کیست و یا پس از ترکیدن آن باید داروی اختصاصی به مخزن اضافه شود. به هنگام کاربرد دارو، گیاهان و ذغال اکتیو فیلتر را از مخزن خارج کنید.

معالجه از طریق گرما :دما را به تدریج افزایش دهید، به طوری که این افزایش از یک درجه سانتیگراد در ساعت فراتر نرود. هدف ایجاد شرایطی است که ناقل بیماری یا قادر به حیات نباشد و یا حداقل قدرت تولید مثل خویش را از دست بدهد.

برای ماهیان حساس به افزایش دما، از شیوه های درمان دارویی استفاده کنید. جهت سایر ماهی ها، افزایش ۲ تا ۳ درجه سانتیگراد طی ۲ تا ۳ روز بسیار مفید خواهد بود. این عمل جدا از نابودی بسیاری از ناقلین بیماری ها، سبب افزایش پادزهر لازم در خون شده و قدرت دفاعی بدن ماهی را افزایش می دهد.

یکی از پیش شرط های لازم جهت درمان از طریق افزایش دما، تمیزی آب و اکسیژن کافی محلول در آب می باشد.

معالجه از طریق دارو :برای درمان با دارو باید از اکریفلاوین، مالاشیت گرین و یا سولفات کینین یا هیدروکلریدکینین استفاده کرد.

الف) درمان با اکریفلاوین (تریپافلاوین Acriflavin = Trypaflavin) :این دارو در درمان تیرگی پوست و باله ها، گندیدگی پوزه و باله ها، ضدعفونی در جراحات کوچک و به ویژه به هنگام ابتلاء به ایک کاربرد دارد. جهت درمان، ابتداء باید از دارو محلول مادر تهیه کرد. برای این کار یک گرم اکریفلاوین را در یک لیتر آب حل کنید. پس از تهیه محلول، در ظرفی جداگانه به ازاء هر لیتر آب ۵۰ میلی لیتر از محلول مادر ریخته و ماهی را به مدت ۲ تا ۴ روز در آن حمام دهید.

توجه : این دارو آب را شدیداً رنگی می کند.

ب) درمان با مالاشیت گرین (Malachit green) :مالاشیت گرین در معالجه بیماری های قارچی پوست، کدر شدن و یا جوش زدن پوست کابرد دارد. جهت مداوا ابتلا یک گرم از دارو را که به صورت بلورهای ریزی می‌باشد در یک لیتر آب حل کنید. سپس ۶ میلی لیتر از این محلول مادر را در ۱۰۰ لیتر آب حل کرده و ماهی ها را به مدت ۱۲ روز در آن حمام دهید. در روزهای سوم، ششم و نهم نصف مقدار داروی تجویز شده را به آب بیافزایید. پس از ۱۲ روز، نصف آب موجود باید تعویض شده و آب تازه وارد مخزن آبی گردد.

در صورت انجام درمان در ظرفی جداگانه، به دلیل تجزیه دیرتر دارو در آب تازه، مقدار ۴ میلی لیتر از محلول مادر در ۱۰۰لیتر آب کفایت می کند.

روش دیگر درمان با مالاشیت گرین، حل کردن ۱۳ تا ۱۵ میلی گرم مالاشیت در ۱۰۰ لیتر آب است که ماهی ها به مدت ۳ تا ۴ روز در آن حمام داده می شوند.

توجه : مالاشیت گرین بسیار سمی است که به هنگام تماس با پوست یا وارد دهان شدن باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد.

توجه : از نگهداری مالاشیت یا محلول مادر آن در یخچال حاوی موادغذایی اجتناب ورزید، زیرا علاوه بر سمی بودن سرطان زا می باشد. کاربرد مالاشیت در درمان و یا ضدعفونی در مورد ماهیان پرورشی خوراکی در برخی کشورها به طور کلی ممنوع اعلام شده است و در سایر کشورها پس از کاربرد در معالجه باید ماهی دوره ای در حدود ۲ تا ۶ ماه را پیش از عرضه به بازار مصرف بگذراند.

ج) درمان با سولفات کینین یا هیدروکلریدکینین (Quinine Sulfat or QuinineHydrochloride):یک گرم کینین را در ۱۰۰ لیتر آب حل کرده و ماهی ها را ۳ روز در آن قرار دهید. سعی کنید معالجه در ظرفی مجزا انجام شود. اگر آب به هنگام معالجه کدر شد باید محلول تازه ای تهیه کرده و ماهی ها را به داخل آن انتقال دهید.

توجه : این درمان را برای ماهی های بسیار کوچک و یا بسیار حساس نباید به کار برد.

در بالا مطالبی را از کتاب بهداشت و بیماریهای ماهیان اکواریومی نوشته مهندس مهدی ارچینی برای شما قرار دادم. در زیر سعی میکنم درمان رایج دیگری که که اکثرا در ایران از ان استفاده میکنند و تا حد زیادی هم مسمر ثمر است را برای اطلاعات بیشتر و درمان این بیماری قرار دهم

علائم و شکل بیماری

-نقاط سفید رنگی سر تاسر بدن ماهی را فرا میگیرد

-ماهی کم اشتها و نا ارام است و خود را به اشیاء داخل اکواریوم میکشد

درمان های  رایج

۱)درمان بیماری ایک ان هم در مراحل اولیه با بالا بردن دمای اب تا ۳۲ درجه سانتیگراد و استفاده از داروی ضد انگل میسر است روش کار بدین صورت است که ماهی را به تانک قرنطینه انتقال دهید، دمای اب را تا ۳۲ درجه سانتیگراد بالا ببرید(دما باید تدریجی افزایش یابد)،از داروی ضد انگل به میزان مندرج بر روی بسته استفاده کنید و هر روز قبل از استفاده مجدد دارو ،۲۰ درصد اب را تعویض کنید و بعد از دارو استفاده کنید. این کار را به مدت ۵ الی ۷ روز انجام دهید تا کاملا انگل از بین رود

۲)از نمک هم در درمان سفیدک میتوان استفاده کرد. روش کار به این صورت است که هم میتوان ماهی را در محلول نمک به صورت کوتاه مدت حمام داد و هم به صورت دراز مدت ولی حمام کوتاه مدت اکثرا موفقیت امیز بوده است

۱)حمام کوتاه مدت با نمک:۱۵ تا ۲۰ گرم نمک بدون ید(یک قاشق غذاخوری)را در یک لیتر اب حل کرده و ماهی را به مدت چند دقیقه در ان حمام دهید و سپس به تانک قرنطینه انتقال دهید و دما را تا ۳۲ درجه سانتیگراد بالا ببرید(در صورتی که ماهی در ضمن حمام دادن با نمک با باله های باز به روی اب امد سریعا ان را از محلول خارج کنید)

۲)حمام دراز مدت:یک گرم نمک در هر لیتر اب با افزودن دما تا ۳۲ درجه سانتیگراد میتواند برای ماهی مفید باشد ولی زمانی این درمان خوب عمل میکند و میتوان به عنوان یک درمان قطعی از ان استفاده کرد که از داروی ضد انگل یا پارازیت های پوستی نیز تواما استفاده شود