مار خانگی آفریقایی | نگهداری

مقدمه

 

مار خانگی آفریقایی یکی از مارهای خانواده «کالابرید» (colubrid) با اندازه ای متوسط است و همانطور که از نامش پیداست در آفریقا زندگی میکند. با اینکه در بین دوستداران خزندگان، تمامی انواع این مارها با نام مار خانگی «آفریقایی» شناخته میشوند اما دارای حداقل ۱۰ زیرگونه مختلف هستند. (یک گونه از این مارها نیز وجود دارد که به نام گونه عربی شناخته شده و در خارج از آفریقا زندگی میکند.)

 

 

 

 

در اینجا اسامی تعدادی از گونه های مار خانگی آفریقایی آمده است :

 

Lamprophis arabicus

 

Lamprophis aurora (مار خانگی آئورورا)

 

Lamprophis erlangeri

 

Lamprophis fiskii (مار خانگی فیسک)

 

Lamprophis fuliginosus (مار خانگی قهوه ای)

 

Lamprophis fuscus (مار خانگی شکم زرد)

 

Lamprophis geometricus (مار خانگی سیکلس)

 

Lamprophis guttatus (مار خانگی خالدار)

 

Lamprophis inornatus (مار خانگی سبز زیتونی)

 

Lamprophis lineatus

 

Lamprophis maculates

 

Lamprophis olivaceus

 

Lamprophis swazicus (مار صخره ای سوازی)

 

Lamprophis virgatus

 

 

مارهای گونه Lamprophis fuliginosus دارای تنوع بسیار زیادی هستند. آنها میتوانند چند رنگ، خالدار و یا حتی خط دار باشند. بسیاری از آنها در هنگام خروج از تخم، خالدار هستند در حالی که در سن بلوغ به صورت چند رنگ در می آیند. بعضی از آنها، در زمان بلوغ حالت خالدار را در قسمت جلویی بدن خود حفظ میکنند. همانطور که از اسم عمومی این مار پیداست (مار خانگی قهوه ای) رنگ بدن آنها از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره است، گرچه آنها میتوانند در رنگ های قهوه ای – زیتونی، قهوه ای مایل به سیاه، سبز تیره، قرمز آجری و یا حتی سیاه نیز دیده شوند. (درواقع نام علمی آنها به معنی رنگ سیاه یا دودی است.) فلس های قسمت شکم به رنگ سفید مرواریدی و کاملا درخشان بوده و به جرات میتوان گفت که این مارها میتوانند از نظر زیبایی و جذابیت ظاهری با بوآهای رنگین کمانی (Rainbow Boa) (Epicrates cenchria) رقابت کنند.

 

بیشتر مارهای گونه Lamprophis fuliginosus دارای دو خط در دو سمت سر خود از ابتدای دهان تا قسمت پشت سر هستند. در گذشته از این نشانه (وجود یا عدم وجود این خطوط) برای تشخیص گونه هایی از این مارها استفاده میشد که امروزه این نحوه شناسایی، جای خود را به تشخیص از روی منطقه محل زندگی و پراکندگی داده است. خط روی سر در برخی از نمونه های این مار، بسیار پهن است و حالتی جعبه ای به آنها میدهد.

 

 

 

پراکندگی

 

مار خانگی آفریقایی یکی از مارهای است که در مناطق مختلفی از آفریقا یافت میشود و مناطق پراکندگی وسیعی دارد. این مار در تمام قسمت های جنوبی بیابان ساهارا از اتیوپی و سودان در شرق تا سنگال در غرب و موریتانی و مراکش در جنوب زندگی میکند. در واقع گستردگی مناطقی که این مار در آنها یافت میشود به مراتب بیش از مناطقی از آفریقاست که این مار را در آنها نمیتوان مشاهده کرد.

 

نقشه ای که در تصویر زیر مشخص است، (نقشه ۱) به خوبی مناطق محل زندگی این مار را در قاره آفریقا نشان داده است.

 

 

 

محیط زندگی

 

 همانطور که از نام این مار پیداست، میتوان آن را در نزدیکی محل زندگی انسان ها، جایی که از جوندگان کوچک تغذیه میکند یافت. البته منطقه محل زندگی آنها به مناطق نزدیک به انسان ها محدود نمیشود. با توجه به دامنه وسیع مناطق محل زندگی مارهای خانگی آفریقایی، آنها در مناطقی مانند استپ ها، جنگل ها، صحراها و چمنزارهایی که تقریبا ۲۴۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارند است. بنابراین نمیتوان این مارها را در بیابان ها و مناطق بایر مشاهده کرد.

 

 

 

اندازه

 

 مارهای خانگی آفریقایی با توجه به جنسیت شان دارای دو اندازه متفاوت در هنگام بلوغ هستند. ماده ها معمولا اندازه بزرگتری نسبت به نرها دارند. طول جنس نر گونه L. fuliginosus به ندرت از ۱ متر تجاوز میکند در حالی که ماده ها میتوانند تا ۱۶۰ سانتی متر طول داشته باشند. در حالت کلی طول بدن یک مار نر خانگی آفریقایی بین ۶۰ تا ۷۵ سانتی متر و یک مار ماده بین ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متر است.

 

با وجود اینکه این مارها میتوانند تا ۱۶۰ سانتی متر طول داشته باشند، اما همچنان مارهای باریکی به حساب می آیند. وزن یک ماده بالغ به ندرت از ۵۰۰ گرم تجاوز میکند و این در حالی است که معمولا وزن بدن یک نر بالغ از ۲۰۰ گرم بیشتر نیست.

 

مارهای خانگی آفریقایی با سرعت شگفت انگیزی رشد میکنند و در زمانی که اندازه کوچکی دارند به شکل غافلگیر کننده ای به بلوغ میرسند.

 

 

 

گونه ها

 

هم اکنون گونه L. fuliginosus تنها گونه از مارهای خانگی آفریقایی است که معمولا همیشه در اسارت تکثیر شده و یافت میشود. دلیل این امر، اندازه کوچک و رژیم غذایی ساده تر آن نسبت به گونه های دیگر مارهای خانگی آفریقایی است که معمولا نیازهای غذایی خاصی دارند و در خصوص طعمه خود بسیار سختگیر و باریک بین هستند. البته این امر تا حدی تاسف برانگیز است زیرا گونه هایی نظیر L. guttatus، L. aurorae و L. fiskii ظاهری بسیار جذاب و زیبا دارند.

 

گرچه فقدان وجود گونه های مختلف مارهای خانگی آفریقایی در اسارت، به نوعی به وسیله تنوع فازهای رنگ متنوع این مار در اسارت جبران شده است. این گستره متنوع شامل رنگ هایی از سیاه تا نارنجی و به تازگی به رنگ های متمایل به سفید (amelanistic) (Albino) است که به تازگی توسط برخی پرورش دهندگان به تعداد کم ایجاد شده است.

 

 

 

خانه سازی

 

مار خانگی آفریقایی یکی از ساده ترین مارها از نظر نگهداری است. به دلیل اندازه کوچک، آنها میتوانند در محفظه های کوچکی به اندازه ۱۰ گالن که با مبلغ کمی قابل خریداری است زندگی کنند. همانند تمامی مارهای دیگر، محفظه ای که مارهای خانگی آفریقایی در آن زندگی میکنند باید دارای درپوش مستحکمی باشد که توانایی فرار را از آنان بگیرد. من به شخصه با استفاده از محفظه های پلاستیکی موافق هستم زیرا سبکتر هستند و مدیریت آنها نیز ساده تر است. برای مارهایی که اندازه کوچکتری دارند میتوان از جعبه های پلاستیکی کفش نیز استفاده کرد.

 

با وجود اینکه این مارها از مناطق خشکی از قاره آفریقا می آیند اما نیاز به دسترسی دائمی به آب تازه و پاک دارند. پیش از پوست اندازی باید اجازه دهید که مارها به محیط مرطوب تری دسترسی داشته باشند. (زمانی که من نخستین مار خانگی آفریقایی خود را داشتم ساکن صحرای شی هواهوان در تگزاس غربی بودم و آن مار چندین پوست اندازی بد پیاپی داشت که من توانستم با استفاده از جعبه های متعرق و خزه اسفاگنوم مرطوب، این مشکل را برطرف نمایم. پس از اینکه من به کارولینای جنوبی در شرق تگزاس مهاجرت کردم، با توجه به آب و هوای مناسب این منطقه، دیگر چنین مشکلی پیش نیامد.)

 

برای انتخاب بستر گزینه های متنوعی در اختیار دارید. من تاکنون این مارها را بر روی بسترهای متفاوتی از جمله روزنامه، حوله های کاغذی، پوست صنوبر (aspen shavings)، پوست کاج (pine shavings) و کود سرو (cypress mulch) نگهداری کرده ام و نتایج مشابهی هم گرفته ام. میزان غذایی که این مارها میخورند زیاد است بنابراین دفع زیادی نیز دارند. به همین دلیل باید از بستری استفاده کنید که به سادگی قابل تمیز کردن و تعویض باشد.

 

من یک مار خانگی آفریقایی از گونه L. fuliginosus دارم که مستعد ابتلا به بیماری های مخاط دهانی (مانند بیماری پوسیدگی دهان mouthrot) است. چنین مارهایی معمولا این ضعف را در زمان هایی که تکه های تیز بستر را به اشتباه بلعیده باشند بیشتر بروز میدهند. این مارها در هنگام غذا خوردن بسیار تهاجمی هستند بنابراین امکان دارد بر اثر سرعت حمله به طعمه، مقداری از بستر را نیز به همراه غذا ببلعند. برای برطرف کردن این مشکل، توصیه من به شما این است که از بسترهای غیرقابل بلع همانند کاغذ استفاده کنید و یا مار را برای غذا خوردن به محفظه جداگانه ای بدون بستر منتقل کنید.

 

مارهای خانگی آفریقایی باید به دو دلیل به صورت جداگانه از یکدیگر نگهداری شوند. یکی از این دلایل جلوگیری از خورده شدن مارها توسط یکدیگر و دلیل دیگر، پیشگیری از جفتگیری آنهاست.

 

 

 

شبیه سازی شبانه روز و دوره خواب زمستانی

 

من به شخصه هرگز در سیستم روشنایی و خاموشی (شبیه سازی شبانه روز) برای مارهای خانگی آفریقایی ام دست نبرده ام و آنها را در کنار پنجره ای رو به محیط آزاد قرار داده ام تا با ساعت طبیعی زندگی کنند.

 

من مارهای نر را برای دوره خواب زمستانی، در دمایی بین ۷ الی ۵۰ درجه سانتیگراد به مدت ۶ الی ۱۲ هفته قرار دادم. این کار فقط به منظور تسهیل کار صاحب مار (غذا ندادن به مار در فصل زمستان) انجام نمیشود بلکه یکی از ضروریات بیولژیکی زندگی آنهاست. من گمان نمیکنم که این کار تاثیری بر روند تکثیر مارها داشته باشد و مارهای ماده را در این روند دخیل نمیکنم. (دوره خواب زمستانی که من برای نرها اعمال میکنم فقط برای تعدیل وزن بدن آنها نسبت به ماده ها است.)

 

 

 

دست زدن و لمس کردن

 

مارهای خانگی آفریقایی در اسارت بسیار آرام و دست آموز هستند. نمونه هایی که از طبیعت اسیر شده اند ممکن است در ابتدا شما را گاز بگیرند اما حتی آنها نیز به مرور با در دست گرفته شدن منظم (و البته با نهایت احترام)، به این امر عادت میکنند. البته باید توجه داشته باشید که حتی یک مار کوچک از این گونه نیز دارای دندان های نسبتا بزرگی است و گاز گرفتن او میتواند منجر به خونریزی شود. بچه مارها میتوانند تا حدی عصبی باشند اما نمیتوانند شما را به شکلی گاز بگیرند که آسیب چندانی به شما برساند.

 

یکی از مواردی که من بارها مشاهده کرده ام و به شدت باعث خشم این مارها میشود این است که آنها را از ناحیه پشت گردن بگیرید و تحت فشار قرار دهید. حتی نمونه های بالغ و دست آموز نیز در چنین شرایطی دهان خود را باز میکنند و سعی در گاز گرفتن شما برای رها شدن خواهند داشت. این روش فقط برای لمس کردن مارهای خطرناک و مارهای ناشناس استفاده میشود و هرگز نباید از این روش برای در دست گرفتن مارهای دست آموز استفاده شود.

 

مارهای خانگی آفریقایی نسبت به غذا واکنش بسیار سریع و فوق العاده ای دارند بنابراین این تصمیم چندان عاقلانه ای نیست که در زمانی که این مار، انتظار غذایش را میکشد دست خود را در مقابل او قرار دهید! در زمانی که مار، بوی غذا را استشمام کند ممکن است هر شی متحرک در اطرافش را مورد حمله و فشرده شدن قرار دهد.

مترجم:مسعود کشوری 

منبع:petblog.ir