هنر بونسای | هنر بونسای

 بونسای یا درخت مینیاتوری    BONSAI   

هنر بونسای

مقدمه :

بونسای از نظر لغت شناسی به معنای  " درخت در گلدان " است اما در طول تاریخ و فرهنگ های مختلف تعاریف زیادی برای آن اظهار شده است.

هنر بونسای تاریخی ۲۵۰۰ ساله دارد و اصل آن از چین است.

بسیاری از افراد گمان میکنند که بونسای یک هنر کاملا ژاپنی است اما در واقع بونسای سابقه بسیار طولانی در چین دارد.

 از آن ایجاد شده است  پنجینگ یک هنر چینی است و می شود گفت یک شکل قدیمی تر است که بونسای PENJING   

" پن " به معنای گلدان یا ظرف و " جینگ " به معنای منظره است. پس تفاوت پنجینگ          ( منظره در گلدان ) و بونسای ( درخت در گلدان ) در همین است.

در پنجینگ هنرمند می تواند از گیاهان و سنگهای طبیعی استفاده کند تا منظره یک کوه با یک جوی یا یک آبگیر کوچک و یک جزیره گرمسیری زیبا را به تصویر بکشد از طرف دیگر هنرمند می تواند منظره ای را درست کند که درخت تنها جزئی از آن باشد در پنجینگ هنرمندان به جز طبیعت از شعر - نقاشی منظره -  مجسمه – کلبه های شبیه سازی شده و کوچک – آب – صخره – گیاهان کوچک در زیر و اطراف درخت و ... استفاده می کنند تا یک منظره را به تصویر بکشند اما در بونسای اصل همان درخت است.

به بونسای و پنجینگ می توان به عنوان نوعی تفکر و عبادت نگاه کرد هنر بونسای و پنجینگ یک تمرین فکری است که در آیین    " ذن " ( که در چین به عنوان " چان " شناخته می شود ) عبادت به شمار می رود درختان کوچک و مناظر مینیاتوری نوعی تجلیل از طبیعت و قدرتی شفا دهنده هستند که در محیط طبیعی و دست نخورده گسترش می یابد ایجاد کردن و نگهداری از بونسای و پنجینگ هنرمند را به طبیعت نزدیک تر کرده و او را قادر می سازد تا طبیعت را به طور مستقیم و صمیمی درک کند.

بنظر من بونسای یک هنر همیشه زنده و قابل تغییر و در حال رشد است که در طول سالیان با هنرمندش زندگی میکند.

ورود بونسای به منزل مثل ورود بچه ایست که ضمن اینکه سختی های نگهداری خودش را دارد روحیه ای تازه در خانه می دمد و همچنین ورود بونسای به محیط کاری و اداری ایجاد روحیه کرده و خستگی کار را از بین می برد و هیچ کس از آن نه تنها خسته نمی شود بلکه هر روز علاقه بیشتری به آن پیدا می کند.

بونسای بر خلاف هنرهای دیگر که یکبار تکمیل می شوند و ثابت می مانند، این هنر به شکل چهار بعدی در تمام فصول سال قابل توسعه و اصلاح است. بدین معنی که پرورش دهندگان بونسای نقاشی منظره چوبی درختان را که با طبیعت ترکیب شده اند را می توانند در تمام فصول سال تغییر دهند اما نقاشی روی تابلو ثابت است  در واقع بونسایکاران، طراحی و کاشت را توام میکنند. خیلی از هنرمندان، بونسای را به دلایل مختلف دوست دارند، بعضی تصور می کنند که بونسای یک هنر است و عده ای عقیده دارند که یک تخصص باغبانی است، و بعضی نیز آنرا یک سرگرمی خوب می دانند. پرورش دهندگان بونسای ، طبیعت وسیع را در یک جای کوچک جا داده و از زمان و مکان استفاده مفید می کنند. حتی اگر شخصی در یک آپارتمان کوچک زندگی کند، می تواند با طبیعت ارتباط خود را حفظ کند و با پرورش یک یا دو درخت در بالکن و حیاط کوچک منظره طبیعی را داشته باشد بونسای به سن و تخصص خاص بستگی ندارد و کسانی از آن لذت می برند که در این راه گام برداشته باشند. 

یکی از هنرهای خیلی زیبای ژاپنی پرورش درختان به صورت "بونسای" است. بعضی از این گیاهان واقعا" زیبا بوده و ارزش زیادی هم دارند. این هنر برای هزاران سال در چین رواج داشته و پس از ارتباط فرهنگی بین چین و ژاپن، به ژاپن منتقل شده 

بونسای از دو کلمه ژاپنی "بون=سینی یا گلدان" و "سای= کاشتن" تشکیل شده و در اصل به معنی کاشت درختان توی سینی (ظروف کشیده و کم عمق) است. در این هنر سعی میشود درختان را به صورت فرم پا کوتاه به اشکال گوناگون دربیارند. شکل بونسای خیلی مهم و مفهوم آن را می رساند.  

بعضی از هنرمندان این هنر، بونساهای خیلی کوچک که حتی گاهی اوقات کوچکتر از کف دست هستند را پرورش می دهند که به اسم "مینی بونسای" شناخته میشود..

بونسای حاصل تلفیق هنر با علم باغبانی است. یک هنرمند خلاق با حس زیبا شناسی و مهارت ، با خلق یک بونسای در گلدان ظریف می کوشد تا درختی کهن بر فراز یک کوه و یا درختی کهنسال و با وقار روییده بر دشتی را تصویر کند. پس بونسای هم یک سرگرمی در زمینه ی باغبانی زینتی است و هم باعث نزدیکی و شناخت انسان از شگفتی های طبیعت می شود.

بونسای مجموعه ای از باغبانی و هنر است که به واسطه آن گیاه با یک تغییر شکل تحمیل شده به یک مجسمه زنده تبدیل می شود. هنرمند با استفاده از مفاد زیبایی، وهمی از طبیعت را در غالب شکل مینیاتوری پدید میآورد. بونسای یک آرایش غیرطبیعی نیست بلکه در قالب یک تغییر شکل ساده، طبیعت اصلی را ذهن آدمی تداعی میکند.

بونسای در اصل واژهای ژاپنی و به معنی کاشت گیاهان در گلدانهای کم عمق است . به این ترتیب که گیاه در گلدانهایی کم عمق با خاک کم و در شرایط محدود کننده از نظر رشد قرار میگیرد و با آرایش زیبا و تربیت صحیح به درختی مسن ولی کوچک تبدیل   می شود. برای تحقق این هدف تمام قسمتهای گیاه اعم از ریشه ها، تنه، شاخه ها، میوه ها و گلها حایز اهمیت هستند.

برای پرورش یک بونسای دانستن علوم باغبانی، نوردهی، تغذیه، نیاز آبی و همچنین هرس شاخه، برگ و ریشه لازم است. در واقع با استفاده از روشهای خاص رشد گیاه را کم می کنند به طوری که به سلامت آن لطمه ای وارد نشود و هرس ریشه و برگ در فصل رشد باعث کاهش رشد شود. همچنین برای شکل دادن به گیاه با مرور زمان شکل دلخواه را به گیاه انتقال میدهند. تناسب درست بین اجزاء گیاه و همچنین تامین نیاز گیاه به پرورش یک بونسای سالم و زیبا کمک فراوانی میکند.

در حقیقت بونسای عبارت است از تعادل بین ریشه و اندام هوایی و به همین علت باید شاخه های موجود شکل داده شوند و آنهاییکه اضافی هستند هرس شوند و تحت رژیم غذایی و نگهداری خاص خود قرار گیرند.

گیاه بونسای تحمل حمله قارچها و حشراتی مانند شته را ندارد و همانند درختان بزرگ نمی تواند از خود مقاومت نشان دهد و یا قدرت ریشه های آن در آب یابی از ذرات خاک و جذب آن در حد اندام خودش کم و کوچک است و نمی تواند غذای خود را مانند درختان بزرگ از تجزیه کودهای حیوانی به دست آورد. و در مقابل تغییرات جوی و خشک شدن سطح خاک و آب دهی و کود دهی زیاد و یا نبود مواد مغذی در خاک و جابجایی بسیار حساس است.

منابع :

http://yeganehweb.blogfa.com

کتاب : بونسای مهندس اسماعیل پیش بین

کتاب : بون سای تالیف امبرو کاتو کیمورا سج ترجمه مهندس سعید مفاخری

تذکر : همه مطالب پس از مطالعه سایتها و کتابها نگارش شده و با منبع اصلی کمی تفاوت دارد زیرا تجارب شخصی به میزان زیادی در تغییر آن نقش داشته که امید است با نظر دوستان تکمیل شده و ایرادات آن برطرف شود.